Tics là những cử động hoặc âm thanh nhanh, lặp đi lặp lại mà cơ thể người bệnh tạo ra một cách không tự chủ. Nhiều phụ huynh và người bệnh thường băn khoăn: Liệu bệnh Tic hay hội chứng Tourette có thể chữa khỏi hoàn toàn hay không? Đây không phải là câu hỏi có thể trả lời đơn giản, bởi nguyên nhân gây bệnh Tic rất đa dạng và mức độ nghiêm trọng ở mỗi trẻ cũng khác nhau. Trong bài viết này, Bác sĩ Ngô Tuấn Khiêm sẽ phân tích chi tiết về bệnh Tic: từ triệu chứng, dấu hiệu cảnh báo, nguyên nhân, các loại bệnh Tic, cho đến lời giải đáp cho câu hỏi “Bệnh Tic có chữa được không?”. Mục tiêu là giúp trẻ và người bệnh đạt được sức khỏe thể chất tốt, tinh thần thoải mái, từ đó tự tin phát triển toàn diện hơn
Rối loạn Tic – Hội chứng Tourette là gì?
Rối loạn Tic là những chuyển động hoặc âm thanh đột ngột, nhanh chóng mà bạn thực hiện lặp đi lặp lại một cách không chủ ý. Nếu bị tic, bạn thường không thể ngăn cơ thể mình thực hiện những hành động này. Chúng có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, bao gồm mặt, vai, tay và chân. Nếu các cử động bất thường này liên quan đến cơ vận động, chúng được gọi là Tic vận động; còn nếu liên quan đến cơ hô hấp và tạo ra âm thanh, chúng được gọi là Tic âm thanh.
Để hiểu rõ hơn về Tic vận động hay Tic âm thanh, bạn có thể xem video qua đường link sau: …
@bskhiembachmai Rối loạn Tic | Tic là gì? Hãy cùng Bs Khiêm tìm hiểu nhé. #tic #roiloantic #tics
@bskhiembachmai Tic là gì? Rối loạn tic gồm tic vận động và tic âm thanh #tic #tics #roiloantic #ticamthanh #ticvandong
@bskhiembachmai Hội chứng Tourette là gì? hãy cùng bs Khiêm tìm hiểu nhé. #tic #tourette #tourettes #hoichungtourette
Tic vận động thường gặp
Là những cử động nhanh, lặp đi lặp lại, liên quan đến một nhóm cơ nhỏ, thường không có mục đích rõ ràng.
Ví dụ hay gặp ở trẻ:
- Chớp mắt hoặc nháy mắt liên tục
- Nhăn mũi, chun mũi
- Giật đầu, gật đầu nhanh
- Giật vai
- Nhăn trán
- Bặm môi, mím môi
- Quay cổ nhanh sang một bên
- Tic âm thanh thường gặp
Là các âm ngắn, không có ý nghĩa rõ ràng, phát ra do co thắt các cơ liên quan đến phát âm hoặc hô hấp.
Ví dụ hay gặp ở trẻ:
- Hắng giọng lặp lại
- Khịt mũi hoặc hít mạnh
- Ho khan không do bệnh lý hô hấp
- Rên rỉ
- Tiếng tặc lưỡi hoặc bật hơi
- Tiếng thở hắt mạnh
Các rối loạn tic bạn mắc phải thường thay đổi theo thời gian.
Tic thường bắt đầu bằng một cảm giác khó chịu hoặc thôi thúc tích tụ trong cơ thể. Đôi khi, người ta có thể kìm nén hoặc trì hoãn tic, nhưng điều này có thể gây ra sự khó chịu mà họ chỉ có thể giảm bớt bằng cách thực hiện tics.
Tic khá phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trong độ tuổi 5–10, và bé trai thường mắc nhiều hơn bé gái. Phần lớn các trường hợp không nghiêm trọng và có xu hướng giảm dần hoặc biến mất theo thời gian. Tuy nhiên, đôi khi Tic có thể là dấu hiệu của một rối loạn nghiêm trọng hơn và cần được bác sĩ thăm khám, điều trị kịp thời.
Hội chứng Tourette khi có cả tic vận động và âm thanh kéo dài trên 1 năm, thường khởi phát ở trẻ em và có thể kéo dài đến trưởng thành.
Dấu hiệu cần đi khám sớm
- Chớp mắt, nháy mắt liên tục
- Giật vai, gật đầu không kiểm soát
- Phát âm thanh lặp lại, hắng giọng, la hét bất thường
- Ảnh hưởng đến học tập, công việc, giao tiếp
Nguyên nhân gây ra rối loạn Tic và Hội chứng Tourette
Rối loạn Tic thường do sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và yếu tố môi trường.
- Hoạt động bất thường của não
- Một số vùng não điều khiển vận động và cảm giác hoạt động khác thường.
- Chất dẫn truyền thần kinh dopamine và serotonin có thể bị rối loạn, gây ra các cử động hoặc âm thanh không kiểm soát, ngoài ra Tic có thể liên quan đến bệnh bại não hoặc bệnh Huntington.
- Yếu tố di truyền
- Nếu trong gia đình có người bị Tourette, nguy cơ người thân mắc bệnh là 5–15%.
- Một số gen liên quan đến sự phát triển và kết nối tế bào thần kinh đã được xác định như gen SLITRK1, gen CNTNAP2.
- Yếu tố môi trường
- Trước sinh: mẹ hút thuốc, căng thẳng kéo dài, thai nhẹ cân.
- Khi sinh: sinh non, thiếu oxy.
- Sau sinh: nhiễm trùng (đặc biệt liên cầu khuẩn nhóm A), căng thẳng tâm lý.
Các loại rối loạn Tic
Rối loạn Tic được chia thành 3 dạng chính
Rối loạn Tic tạm thời (thoáng qua)
Có thể là Tic vận động (cử động) hoặc Tic âm thanh (phát ra tiếng), hoặc cả hai.
Xuất hiện dưới 1 năm.
Rối loạn Tic dai dẳng (mạn tính)
Chỉ có một loại Tic: vận động hoặc âm thanh (không phải cả hai).
Kéo dài hơn 1 năm.
Hội chứng Tourette
- Có cả Tic vận động và Tic âm thanh.
- Kéo dài hơn 1 năm.
- Là dạng nặng nhất trong nhóm rối loạn Tic
Rối loạn tic phổ biến như thế nào?
Rối loạn Tic rất phổ biến ở trẻ, một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh Tic khoảng 10–15% trẻ trong độ tuổi đi học. Các rối loạn Tic, hội chứng Tourette thường đi kèm với trầm cảm (do bị bạn bè trêu chọc, cô lập, kỳ thị khiến trẻ buồn chán, bi quan), rối loạn tăng động giảm chú ý, lo âu và rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Kết hợp những điều này thường làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống ở người bệnh. Vì vậy, khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu kể trên, phụ huynh nên đưa trẻ đến khám với Nghiên cứu sinh Tiến sĩ – Bác sĩ Khiêm, người có nhiều năm kinh nghiệm tại Bệnh viện Bạch Mai, để được thăm khám sớm (Bạn có thể khám trực tiếp hoặc online nếu ở xa). Bác sĩ sẽ khám và đánh giá toàn diện sẽ giúp chẩn đoán chính xác, phát hiện đầy đủ các vấn đề của trẻ, từ đó xây dựng phương pháp điều trị tối ưu, giúp trẻ sớm lấy lại cuộc sống khỏe mạnh và bình thường.
Bệnh Tic có chữa được không?
Sau khi tìm hiểu về rối loạn Tic, nhiều phụ huynh băn khoăn liệu bệnh này có thể chữa khỏi hay không. Thực tế, Tic hoàn toàn có thể điều trị được. Phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào loại Tic và mức độ nghiêm trọng ở từng trẻ. Thông thường, mục tiêu chính là kiểm soát và giảm bớt triệu chứng để trẻ sinh hoạt bình thường.
Mặc dù không phải là bệnh quá nguy hiểm, rối loạn Tic vẫn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hằng ngày. Việc thăm khám và can thiệp sớm sẽ giúp trẻ thoải mái hơn, tự tin hơn và phát triển khỏe mạnh.
Tôi phải chăm sóc con tôi như thế nào nếu con bị bệnh tic?
Nếu con bạn mắc Tic, bạn có thể hỗ trợ con bằng một số cách đơn giản sau:
- Giảm lo lắng và căng thẳng: Khuyến khích con tham gia các hoạt động yêu thích như thể thao hoặc sở thích cá nhân. Tic thường xuất hiện nhiều hơn khi trẻ căng thẳng hoặc lo âu, vì vậy các hoạt động thú vị sẽ giúp con bận rộn và thư giãn.
- Đảm bảo ngủ đủ giấc: Tic cũng dễ xảy ra hơn khi trẻ mệt mỏi. Hãy giúp con có thời gian ngủ hợp lý và giấc ngủ chất lượng vào ban đêm.
- Không quá chú ý đến Tic: Cố gắng phớt lờ các biểu hiện Tic của con. Việc nhắc đến chúng có thể khiến tình trạng nặng thêm.
- Tránh trách phạt: Không la mắng hay yêu cầu con dừng Tic, vì con không thể tự kiểm soát. Thái độ giận dữ hay đổ lỗi sẽ không giúp cải thiện tình hình.
- Trấn an con: Cho con biết rằng tình trạng này không phải điều đáng xấu hổ và con vẫn được yêu thương, chấp nhận.
- Thông báo cho người xung quanh: Giải thích với bạn bè, người thân để họ hiểu và không phản ứng tiêu cực khi con có Tic.
- Phối hợp với nhà trường: Trao đổi với giáo viên và nhân viên trường học để cùng tìm giải pháp nếu Tic ảnh hưởng đến việc học của con.
Rối loạn Tic hay hội chứng Tourette được điều trị như thế nào?
Rối loạn Tic hay hội chứng Tourette có thể được bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp hành vi.
Thuốc
- Với Tic nhẹ, các thuốc như clonidine và guanfacine có thể giúp kiểm soát triệu chứng, đồng thời hỗ trợ điều trị ADHD hoặc lo âu đi kèm.
- Với Tic nặng hơn, thuốc an thần kinh như aripiprazole hoặc olanzapine có thể hiệu quả nhờ tác động lên chất dẫn truyền thần kinh điều khiển vận động.
Lưu ý: Thuốc này cần được bác sĩ thăm khám và kê đơn cho phù hợp với bệnh từng trẻ.
Liệu pháp hành vi
- Huấn luyện đảo ngược thói quen: Giúp trẻ nhận biết cơn Tic và thay thế bằng một hành vi khác.
- Can thiệp hành vi toàn diện cho Tic: Áp dụng cho trẻ lớn hơn, kết hợp huấn luyện đảo ngược thói quen, giáo dục về Tic và kỹ thuật thư giãn.
- Liệu pháp phòng ngừa tiếp xúc và phản ứng (ERP): Giúp trẻ làm quen với cảm giác khó chịu trước khi Tic xảy ra, từ đó giảm tần suất xuất hiện.
Ngoài ra, bác sĩ có thể hướng dẫn gia đình cách hỗ trợ trẻ tại nhà và phối hợp với trường học để đảm bảo trẻ nhận được sự hỗ trợ giáo dục phù hợp.
